Prfct!

Las jij ook ‘Perfect’ in de titel van dit stuk? Je bent niet de enige, zegt psycholoog Saskia Geraerts. ‘Er had net zo goed ‘proficiat’ kunnen staan. Het is maar net hoe je het ziet.’

Prfct, perfect, proficiat – het is inderdaad maar net hoe je het ziet. Zelf dacht ik dat er ‘perfect’ stond. Wat zegt dat over mij?

‘Je bent zeker niet de enige die denkt dat er ‘Perfect’ staat. Dat past ook goed in deze tijd. We leven in een maatschappij waarin de nadruk sterk ligt op succes: een goede opleiding, een fantastische baan, een leuk gezin, getalenteerde kinderen en daarbij zien we er ook nog eens stralend uit, zo laten we graag zien op Instagram en Facebook. Perfect allemaal dus. Maar de werkelijkheid is natuurlijk anders. Juist nu. En toch zijn we nog steeds de hele dag bezig om dat verkeerde beeld van onszelf te creëren.’

Dus daarom schreef je een boek over ons zelfbeeld, met de titel ‘Prfct’.

‘Klopt. In mijn boek vertel ik hoe ons zelfbeeld ontstaat en ons leven beïnvloedt, en ik leg uit hoe je in zeven stappen een optimistisch zelfbeeld kunt bereiken. Ik heb het Prfct. genoemd: dit woord vind ik een leuk voorbeeld van hoe wij allemaal in ons hoofd ontbrekende puzzelstukjes naar eigen inzicht invullen. Onbewust hebben we allemaal in ons hoofd een bepaald beeld gecreëerd – van de buitenwereld, maar ook van onszelf.’

In hoeverre laten we ons dan beïnvloeden door ons zelfbeeld?

‘Veel meer dan je denkt. Voor de buitenwereld creëren we een beeld van ons zogenaamd perfecte zelf, waarin we ook langzaam in zijn gaan geloven. We hebben de lat dus belachelijk hoog gelegd, met allerlei overlevingsstrategieën tot gevolg: de een overschreeuwt zichzelf, de ander wil het liefst in het niets verdwijnen. Veel mensen voelen zich daardoor diep ongelukkig.’

Waarom doen we dit onszelf eigenlijk aan?

Als mens zijn we van kleins af aan ‘geprogrammeerd’ om er toe te doen, uit angst om verstoten te worden. Baby’s zijn immers volledig hulpeloos en, vergeleken met andere zoogdieren, vrij lang overgeleverd aan volwassenen. We zijn er dus van afhankelijk of anderen het beste met ons voor hebben, we moeten sympathie blijven oproepen om te overleven. Tegelijkertijd ontstaat ons zelfbeeld door hoe anderen op ons reageren. Dit zelfbeeld heeft zich gevormd in onze kinderjaren, toen we nog in Sinterklaas geloofden, en het ligt diep in ons verankerd. De kans is groot dat je zelfbeeld, net als je toenmalige geloof in en beeld van Sinterklaas, niet helemaal accuraat is, maar nooit gecorrigeerd. Dus als mensen tegen jou zeggen dat het beeld dat je van jezelf hebt niet klopt, kun je het toch bijna niet meer anders zien.’

Dat klinkt herkenbaar: het is inderdaad lastig om op een andere manier naar jezelf te kijken.

Je bestaande zelfbeeld is inderdaad hardnekkig. Door interactie met anderen leren we wie we zijn en waar we goed en minder goed in zijn. Helaas is het lastig om de feedback die we krijgen, altijd goed te interpreteren. Denk aan die baan waarvoor je werd afgewezen, of als je denkt: Ik kan dit niet, ik ben hier heel slecht in, of ik vind mijn buik/ogen/benen niet mooi, dan ga je ook de nadruk leggen op de omstandigheden die dat bevestigen. Als je ergens in teleurgesteld bent, of dat nu in jezelf is, in anderen, of in een situatie, dan zoek je altijd naar puzzelstukjes die jouw gevoel bevestigen. Je zoekt naar je eigen waarheid. Zodat je vervolgens denkt: zie je wel.’

Wederom herkenbaar. Valt hier wat aan te doen?

‘We hebben ons leven lang geleerd om te kijken naar wat we niet goed doen. Een slecht cijfer op je rapport? Dan ging daar vervolgens alle aandacht naar toe. Beter is het om ook te kijken naar wat wel goed gaat. Als je niet met je driver overweg kunt, realiseer je dan dat je wél prima ballen slaat met bijvoorbeeld je ijzer-5. Je hoeft het niet allemaal perfect te kunnen en je hoeft niet perfect te zijn. Met die optimistische grondhouding maakt het niet uit dat je een keer in de problemen komt, omdat je de overtuiging hebt dat je je best kunt redden uit een penibele situatie. Zo’n optimistisch zelfbeeld, die veerkracht, het is te trainen.’

Eerder verscheen op GolfVrouw.nl een interview met Saskia Geraerts, over de maakbaarheid van ons leven: ‘De vraag is niet of je in een crisis komt, maar hoe je eruit komt’